Những điều cần biết về bệnh tiểu đường và trao đổi chất

Sự trao đổi chất liên quan đến tất cả các phản ứng hóa học trong cơ thể. Những phản ứng hóa học này cần năng lượng. Lượng năng lượng cần thiết khác nhau giữa mỗi người dựa trên các yếu tố như tuổi tác, trọng lượng cơ thể và thành phần cơ thể.

Bệnh tiểu đường làm gián đoạn việc sử dụng hormone insulin của cơ thể bạn. Hormone này điều chỉnh lượng đường trong máu bằng cách chuyển glucose từ máu đến các mô. Nếu không được kiểm soát, bệnh tiểu đường gây ra lượng đường trong máu cao mãn tính có thể làm hỏng các cơ quan và mạch máu.

Ở đây, chúng ta sẽ đề cập đến cách bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến sự trao đổi chất và xem xét mối quan hệ giữa bệnh tiểu đường và béo phì.

1. Sự trao đổi chất hoạt động như thế nào?

Mỗi giây, hàng tỷ phản ứng hóa học xảy ra trong cơ thể bạn. Những phản ứng hóa học này được gọi chung là sự trao đổi chất. Mỗi phản ứng này đều cần năng lượng. Tốc độ trao đổi chất là lượng năng lượng mà cơ thể bạn đốt cháy trong một khoảng thời gian nhất định, thường được đo bằng calo. Nó được tạo thành từ ba thành phần chính: tỷ lệ trao đổi chất cơ bản, năng lượng đốt cháy trong quá trình tiêu hóa và năng lượng đốt cháy thông qua hoạt động thể chất.

Tỷ lệ trao đổi chất cơ bản là lượng năng lượng mà cơ thể bạn đốt cháy khi nghỉ ngơi. Nó khác nhau giữa mỗi người dựa trên các yếu tố như:
   + trọng lượng cơ thể
   + tuổi tác
   + tỷ lệ mỡ trên cơ
   + di truyền học    

Tỷ lệ trao đổi chất trung bình là 0,392 calo cho mỗi pound trọng lượng cơ thể mỗi giờ. Đối với một người nặng 150 pound, điều này tương đương với 1411 calo mỗi ngày. Các nhà nghiên cứu nhận thấy tỷ lệ trao đổi chất cơ bản ở nam giới cao hơn phụ nữ và thấp nhất ở những người trưởng thành thừa cân.

2. Điều gì xảy ra với sự trao đổi chất và bệnh tiểu đường?

Người bình thường và người mắc bệnh tiểu đường có chuyển hóa gần như giống nhau ngoại trừ một điểm khác biệt chính: người bị bệnh tiểu đường bị rối loạn chức năng hormone insulin.

Thông thường, sau khi bạn tiêu thụ thức ăn, carbohydrate sẽ được phân hủy bởi nước bọt và hệ thống tiêu hóa của bạn. Một khi carbohydrate bị phân hủy, chúng sẽ đi vào máu dưới dạng một loại đường gọi là glucose. Tuyến tụy sản xuất insulin, gửi glucose đến các tế bào để tạo năng lượng. Những người mắc bệnh tiểu đường  không đáp ứng với insulin hoặc không sản xuất đủ hoặc cả hai. Điều này có thể dẫn đến lượng đường trong máu cao mãn tính.

a. Tiểu đường loại 1

Tiểu đường loại 1 là một bệnh tự miễn dịch xảy ra khi cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào trong tuyến tụy được gọi là tế bào beta, sản xuất insulin. Những người mắc bệnh tiểu đường loại 1 cần dùng insulin thông qua tiêm hoặc bơm insulin để giảm lượng đường trong máu.

Nếu không có insulin, lượng đường trong máu vẫn ở mức cao và có thể gây hại cho cơ thể dẫn đến các biến chứng như:
   + tổn thương mắt
   + tổn thương thần kinh
   + tổn thương thận
   + gia tăng nhiễm trùng, đặc biệt là trên bàn chân
   + tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch

b. Tiểu đường loại 2

Tiểu đường loại 2 chiếm 90% - 95%. Nó xảy ra khi cơ thể kháng insulin. Kháng insulin là khi các tế bào ngừng phản ứng với insulin và lượng đường trong máu vẫn tăng. Để bù đắp cho tình trạng kháng insulin, tuyến tụy sản xuất nhiều insulin hơn. Sản xuất quá mức này có thể làm hỏng các tế bào beta trong tuyến tụy. Cuối cùng, tuyến tụy sẽ không thể sản xuất đủ insulin để giảm lượng đường trong máu một cách hiệu quả. Khi lượng đường trong máu vẫn tăng nhưng không đủ cao để được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường loại 2, tình trạng của bạn được gọi là tiền tiểu đường. 

3. Béo phì có thể ảnh hưởng đến sự trao đổi chất như thế nào khi bạn mắc bệnh tiểu đường?

Béo phì là yếu tố nguy cơ hàng đầu cho sự phát triển của bệnh tiểu đường loại 2. Nó được cho là làm tăng nguy cơ lên ít nhất 6 lần. Những người béo phì có nhiều khả năng mắc hội chứng chuyển hóa. Hội chứng chuyển hóa là một tập hợp của năm yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ đột quỵ, bệnh tiểu đường loại 2 và bệnh tim. Các yếu tố rủi ro là:
   + mức cholesterol HDL thấp
   + mức chất béo trung tính cao
   + mỡ thừa quanh eo của bạn
   + kháng insulin
   + huyết áp cao hơn 130/85 mmHg

Các nhà nghiên cứu vẫn đang tìm hiểu lý do tại sao những người bị béo phì có nhiều khả năng mắc bệnh tiểu đường hơn những người không bị béo phì. Một giả thuyết cho rằng những người bị béo phì có nồng độ axit béo tự do tăng lên trong máu của họ, có thể kích thích giải phóng insulin và góp phần vào sự phát triển của kháng insulin.

4. Việc dùng insulin có thể ảnh hưởng đến sự trao đổi chất

Những người mắc bệnh tiểu đường thường cần dùng insulin để giữ lượng đường trong máu ở mức bình thường. Dùng quá nhiều insulin có thể dẫn đến lượng đường trong máu thấp, đe dọa tính mạng trong trường hợp nghiêm trọng.

Theo dõi lượng đường trong máu thường xuyên có thể giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt về thực phẩm và thuốc. Theo thời gian, bạn sẽ hiểu rõ hơn về cách cơ thể phản ứng với một số loại thực phẩm hoặc luyện tập thể dục.

Để giúp việc sử dụng đúng lượng insulin dễ dàng hơn, nhiều người đếm lượng carbohydrate. Ăn một bữa ăn nhiều carb, đặc biệt là một bữa chứa đầy carbohydrate đơn giản, sẽ khiến lượng đường trong máu của bạn tăng nhiều hơn so với việc ăn một bữa ăn ít carbohydrate và cần nhiều insulin hơn để giữ lượng đường trong máu của bạn ở mức bình thường.